De hoeveelheid die moet worden gegeven is één saa’ voedsel, wat overeen dient te komen met de maat van een saa’ zoals werd gebruikt door de Profeet, vanwege de volgende hadith:
Aboe Sa’eed al-Khoedri (moge Allah tevreden met hem zijn) zei: “In de tijd van de Profeet gaven we het gewoonlijk in de vorm van één saa’ voedsel.” (overgeleverd door Al-Boekhaarie, 1412).
Het gewicht van een saa’ (wat een volumemaat is) varieert naargelang het type voedsel, dus wanneer met zakaat al-fitr geeft in gewicht, moet men er zeker van zijn dat dit gelijk is aan een saa’ van dat soort voedsel. Een saa’ is ongeveer gelijk aan drie kilo rijst.
Het soort dingen dat kan worden gegeven
Er dient voedsel voor de consumptie van de mens te worden gegeven, zoals dadels, tarwe, rijst of andere soorten voedsel die door de mens worden gegeten. Er is overgeleverd in al-Saheehayn van Ibn ‘Oemar (moge Allah met hen beiden tevreden zijn) dat de Boodschapper van Allah de zakaat al-fitr, bestaande uit een saa’ dadels of een saa’ gerst, verplicht maakte voor de Moslims, slaven en vrijen, mannen en vrouwen (in die tijd was gerst een van de soorten voedsel die men at) (Al-Boekhaarie, 1408).
Aboe Sa’eed al-Khoedri (moge Allah tevreden met hem zijn) zei: “In de tijd van de Boodschapper van Allah gaven we gewoonlijk een saa’ voedsel op de dag van Fitr.” Aboe Sa’eed zei: “En ons voedsel was gerst, rozijnen, aqit (droge yoghurt) en dadels.” (overgeleverd door Al-Boekhaarie, 1408).
Het dient te worden gegeven in de vorm van het hoofdvoedsel dat locaal wordt genuttigd, of dit nu tarwe, rijst, dadels of linzen zijn.
Al-Shaafa’i (moge Allah hem genadig zijn) zei: “Als het hoofdvoedsel van mensen bestaat uit graan, parelgierst (dukhn), dungeschilde gerst (sult), rijst of wat voor koren dan ook waarover men verplicht is zakaat te betalen, dan kan het worden gegeven als zakaat al-fitr.” (Al-Shaafa’i, al-Oemm, deel 2, Bab al-Rajoel yakhtalifoe qootoehoe). An-Nawawi (moge Allah hem genadig zijn) zei: “Onze metgezellen zeiden: “Een voorwaarde voor hetgeen wordt gegeven als zakaat al-fitr is dat het een van de voedselsoorten is waarover zakaat wordt betaald met als tarief ééntiende (bijvoorbeeld zakah van granen en fruit). Niets anders wordt aanvaard, behalve ait (gedroogde yoghurt), kaas en melk.”
Al-Maawardi zei: “Dit is het geval ook al hebben sommige mensen die op eilanden leven of iets dergelijks vis of eieren als hoofdvoedsel; dit wordt niet aanvaard (als zakaat al-fitr) en er is geen verschil (van mening onder de geleerden hierover). Wat betreft vlees, de juiste opvatting is weergegeven door al-Shaafa’i en is bevestigd door al-Musannief en de metgezellen in alles dat is overgeleverd van hen: dat het niet wordt aanvaard (als zakaat al-fitr) en hier bestaat overeenstemming over (onder de geleerden). Onze metgezellen zeiden: “Dit is zelfs het geval als hun hoofdvoedsel bestaat uit fruit, waarover niet ééntiende zakaat hoeft te worden betaald, zoals vijgen etc. Deze worden in het geheel niet aanvaard als zakaat al-fitr.” (Al-Majmoo’, deel 6, al-Waajib fi Zakaat al-Fitr).
Ibn al-Qayyim (moge Allah hem genadig zijn) zei: “Als er werd gezegd: ‘Je moet een saa’ dadels geven, of dit nu het hoofdvoedsel is of niet’, dan is dit een omstreden zaak die onderhavig dient te zijn aan ijtihaad. Er zijn mensen die zeggen dat dit verplicht is en anderen zeggen dat het in elk land verplicht is een saa’ van het voedsel te geven dat daar hoofdvoedsel is, zoals de Profeet vijf soorten voedsel specificeerde voor zakaat al-fitr, zo kan men in elk land de hoeveelheid van een saa’ geven van hun hoofdvoedsel. Dit is meer corerct en het is meer in overeenstemming met de principes van de sharee’ah, want hoe kun je mensen die als hoofdvoedsel bijvoorbeeld vis of rijst of parelgierst hebben, verplichten om dadels te geven? En Allah is de Bron van Kracht” (I’laam al-Moewaqqa’een, deel 2, al-Qiyaas).
Het is toegestaan om pasta (macaroni) te geven die is gemaakt van gerst, maar men moet er zeker van zijn dat het gewicht gelijk is aan het gewicht van een saa’ gerst.
Wat betreft het geven van zakaat al-fitr in de vorm van geld, dit is niet toegestaan, want de Profeet heeft gezegd dat het in de vorm van voedsel moet worden gegeven en niet in de vorm van geld. Hij verklaarde duidelijk dat het in de vorm van voedsel dient te worden gegeven, en dus is het niet toegestaan om het in enige andere vorm te geven en de Islam wil dat het openlijk wordt gegeven en niet in het geheim. De Sahaabah gaven zakaat al-fitr in de vorm van voedsel en we dienen het te volgen en niet te innoveren. Het geven van zakaat al-fitr in de vorm van voedsel is geregeld door de hoeveelheid van saa’ en als we het in de vorm van geld zouden geven, zou het niet op deze manier kunnen worden geregeld: Welke prijs zou moeten worden gegeven? Er zijn duidelijke voordelen om het in de vorm van hoofdvoedsel te geven, zoals in de tijd waarin zakenmensen bepaalde goederen oppotten, de prijzen omhoog zijn gegaan of in tijden van oorlgo en inflatie. Iemand zou kunnen zeggen: “Maar geld is nuttiger voor de armen, want dan kunnen ze kopen wat ze willen en ze zouden wel eens iets anders nodig kunnen hebben dan voedsel, dus de arme persoon zou het voedsel kunnen verkopen en zo geld verliezen.” Het antwoord op deze stelling is dat er andere oplossingen zijn om tegemoet te komen aan de behoeften van armen als het gaat om onderdak, kleding enzovoorts, zoals de zakat die mensen over hun bezit betalen (zakaat al-maal), algemene vrijgevigheid en andere soorten donaties. Laten we de dingen in het juiste Islamitische perspectief plaatsen en vasthouden aan hetgeen uiteengezet is door de Profeet die ons zei dat het verplicht is om een saa’ voedsel te geven om de armen te voeden. Als we voedsel aan een arme persoon geven, zal hij het opeten en er vroeg of laat van profiteren, omdat hij toch zal moeten eten.
Op grond hiervan is het niet toegestaan om als zakaat al-fitr geld te geven aan iemand om zijn schulden af te betalen of om een operatie te betalen voor een zieke of om lesgeld te betalen voor een behoeftige student enzovoorts.