Bibliotheek

De betekenis van ‘Naskh’ in de kennis van oesoel al-Fiqh.

1.Definitie van ‘naskh’:

Taalkundig betekent ‘naskh’in de oesoel al-Fiqh het verwijderen van iets. Zoals je zegt: “de wind verwijderde (w.w. nasakha) de sporen.”

Als we de betekenis van ‘naskh’ in de Shari’a willen definiëren, dan heeft het de volgende betekenis:

‘Het opheffen van een vaststaand oordeel (h’okm), dat tot stand is gekomen door middel van een eerdere Goddelijke openbaring, door een latere Goddelijke Openbaring.’ 

Deze definitie verduidelijken we met een voorbeeld uit de Qor-aan: In het begin moest éénieder van de moslimmannen het opnemen tegen tien ongelovigen in oorlogstijd zoals we in het volgende vers kunnen lezen: “Als er onder jullie twintig zijn die geduldig zijn, dan zullen zij er tweehonderd verslaan.” Soerat Al-Anfaal, aayah 65. En deze ‘h’okm’(oordeel) is tot stand gekomen door een Goddelijke Openbaring.

Dit oordeel is opgeheven door een andere Goddelijke Openbaring die later is geopenbaard zoals we kunnen lezen: “Nu heeft Allah jullie verlichting gegeven en Hij weet dat er onder jullie zwakken zijn. En als er onder jullie honderd zijn die geduldig zijn, dan zullen zij er tweehonderd verslaan, met Allah’s verlof.” Soerat Al-Anfaal, aayah 66. In het eerste vers was de verhouding 1:10, terwijl in het naderhand geopenbaarde vers de verhouding 1:2 is. Het nieuwe oordeel (h’okm) wordt dan ‘naasikh’ genoemd wat ongeveer vertaald kan worden als afschaffer en het oude oordeel (h’okm) wat afgeschaft is wordt ‘al-Mansoekh’ genoemd, afgeschafte. 

2. De legitimiteit van ‘naskh’:

Naskh is door zowel de Shari’a erkend als met het gezond verstand. Wat betreft de Shari’a lezen we in de Qor-aan: “Welk vers Wij ook afschaffen of doen vergeten; Wij brengen er iets beters voor in de plaats, of iets wat daaraan gelijk is.” Soerat Al-Baqrah (2), aayah 106. In een ander Soerat in de Qor-aan lezen we: “Allah wist uit wat Hij wil en vestigt wat Hij wil.” Soerat Ar Ra’d, aayah 39. In een h’adieth zegt de profeet Mohammed (Allah’s vrede en zegen zij met hem): “Ik had jullie ontraden de graven te bezoeken; welnu bezoekt de graven want het herinnert aan het Hiernamaals.” Overgeleverd door Moslim. Uit voorgaande verzen en de overlevering kunnen we concluderen dat Allah soms een oordeel afschaft òf helemaal wijzigt, waarachter een wijsheid schuilt die Hij alleen kent, Verheven is Hij.

Wat betreft het gezond verstand: het verstand kan het onmogelijk ontkennen terwijl het zonder enige twijfel vaststaat in de Shari’a.

3. Soorten ‘naskh’:

- Een oordeel wordt afgeschaft zonder dat daarvoor een ander oordeel (h’okm) in de plaats komt (‘naskh iella gair albadl’):

Bij deze soort ‘naskh’ wordt er ‘h’okm’afgeschaft in de Shari’a, zonder daarvoor in de plaats een andere ‘h’okm’ te introduceren. De mening van het overgrote gedeelte van de geleerden (djoemhoor) is dat deze soort ‘naskh’ plaats kan vinden. Ze voeren daarbij als bewijs aan de uitspraak van Allah in Soerat Almodjaadallah “O jullie die geloven, wanneer jullie een persoonlijk gesprek met de boodschapper willen voeren, geeft dan vòòr jullie gesprek iets uit aan liefdadigheid.” Soerat Al-Modjaadallah, aayah 12 

In het begin was het zo dat wanneer iemand met de boodschapper van Allah een gesprek wilde voeren eerst een sadaqa uit liefdadigheid weg moest geven. Deze ‘h’okm’ is afgeschaft en er niets voor in de plaats gekomen zoals we een stukje verder in dezelfde Soerat kunnen lezen: “Zijn jullie bevreesd voor armoede door iets uit te geven aan liefdadigheid vóór jullie gesprek? Als jullie dat niet doen dan vergeeft Allah jullie.” Soerat Al-Modjaadallah, aayah 13.

Een oordeel wordt afgeschaft (mansoekh) en een ander oordeel (naasikh) neemt de plaats van het afgeschafte oordeel (naskh oel badl) in. Deze soort ‘naskh’ kunnen we onderverdelen in drie categorieën:

1. Het nieuwe oordeel (an-Naasikh) is lichter dan het afgeschafte oordeel (mansoekh). 

Als voorbeeld noemen de geleerden het volgende voorbeeld: “Nu heeft Allah jullie verlichting gegeven en Hij weet dat er onder jullie zwakken zijn. En als er onder jullie honderd zijn die geduldig zijn, dan zullen zij er tweehonderd verslaan, met Allah’s verlof.” Soerat Al-Anfaal, aayah 66.

Dit is de “an-Naasikh” oftewel het nieuwe oordeel, die het oude oordeel afgeschaft heeft. En het oude oordeel (al-Mansoekh) is: “Als er onder jullie twintig zijn die geduldig zijn, dan zullen zij er tweehonderd verslaan.” Soerat Al-Anfaal, aayah 65.

Als we deze twee Edele verzen naast elkaar leggen en vergelijken dan zien we dat in het eerste vers het oordeel (h’okm) lichter in de belasting is dan het tweede vers, waarvan het oordeel afgeschaft is.

2. Het nieuwe oordeel (an-Naasikh) is gelijk aan het afgeschafte oordeel (mansoekh).

Een voorbeeld hiervan is het veranderen van de richting van de gebedsrichting van “Bayt Almaqdis” in Jeruzalem naar “Masdjid Al-H’araam” in Mekka. Zoals Allah zegt in de Qor-aan: “Wend jouw gezicht in de richting van de Masjid Alharaam.” Soerat Al-Baqarah (2), aayah 144. Ondanks dat de meerwaarde van “Masdjid Al-H’araam” in Mekka veel meer is dan “Bayt Al-Maqdis” in Jeruzalem is de handeling gelijk, m.a.w. het nieuwe oordeel (h’okm) is niet moeilijker noch gemakkelijker.

3. Het nieuwe oordeel (an-Naasikh) is moeilijker en zwaarder dan het afgeschafte oordeel (mansoekh).

Om hier een voorbeeld van te geven: het vasten. In het begin was er de keuze voor een persoon om te vasten of anders een arme te voeden i.p.v. het vasten. Hierover lezen we in de Qor-aan: “En op degenen die slechts met grote moeite kunnen vasten (en het dan niet doen) rust de plicht van een ‘fidyah’: het voeden van een arme.” Soerat Al-Baqarah (2), aayah 183.

Uit deze aayaat kunnen we concluderen dat in het begin degene die niet wilde vasten als compensatie een arme moest voeden. En dit is zonder twijfel een makkelijkere opgave dan de gehele dag te vasten. 

Daarna is het volgende vers gekomen: “De maand Ramadan is het waarin de Qor-aan is neergedaald, als Leiding voor de mensheid en als duidelijke bewijzen van de Leiding en de Forqaan. Wie van jullie aanwezig is in de maand, laat die dan vasten.” Soerat Al-Baqarah (2), aayah 183.  

Na het neerdalen van dit Edele vers is het eerste oordeel vervangen door een ander oordeel wat moeilijker en zwaarder is. Overgeleverd door Salama Ibn Alakwa’h (moge Allah tevreden met hem zijn): “Toen het vasten werd voorgeschreven voor de mensen konden zij kiezen om te vasten of anders een arme te voeden voor elke dag en toen is het vers: “Wie van jullie aanwezig is in de maand, laat die dan vasten.” (Boekhaarie en Moeslim.) neergedaald.