Bibliotheek

De behoefte van een persoon om te voelen dat hij van betekenis is, is iets heel natuurlijks, iets dat is ingeboezemd in de menselijke aard. Het kan best zijn dat dit gevoel de reden is voor veel van de grootste uitvindingen, prestaties en edele daden die de mensheid ooit heeft verricht. Dit is waarom Allah (de Verhevene) ons vertelt dat Ibraahiem (vrede zij met hem) zei: “En maak mijn naam vermaard onder de lateren.” Soerat As-Shoe’araa-e (26), aayah 84

De profeet Moh’ammed (Allah’s vrede en zegen zij met hem) heeft gezegd: “Wanneer een zoon van Adam sterft, komen zijn goede daden ten einde, behalve drie: doorlopende liefdadigheid (Sadhaqah djaariyah), nuttige kennis (die hij achterlaat) en een vroom kind dat smeekbedes voor hem verricht.” 

Dit is een aanwijzing voor het feit dat mensen ervan houden te voelen dat zij belangrijk zijn en voelen dat zij zullen worden gewaardeerd en dat hun werken zullen blijven voortbestaan, zelfs nadat ze sterven. Dit is waarom de profeet (Allah’s vrede en zegen zij met hem) ons de weg toonde naar voortdurende liefdadigheid, blijvende nuttige kennis en een vrome zoon of dochter die voor ons zal bidden.

Zij die anderen kleineren en bespotten en hun karakters belasteren, zullen daar zelf geen ander voordeel uit halen dan smart en verbitterdheid. Het maakt niet uit of zij ambtenaren, onderwijzers, ouders of iets anders zijn.

Onze samenleving heeft behoefte aan programma’s die de mensen deze fundamentele waarheid leren. Teveel mensen hebben uit hun culturen – en dit geldt voor veel samenlevingen over de hele wereld, waarvan sommige Islamitisch zijn – minachting voor vrouwen geërfd, waarbij ze neerkijken op de vrouw alsof ze een schepping is van een lagere rang, een tweedeklas burger, en in sommige gevallen lijkt het er zelfs op dat ze haar meer behandelen als een “tiende klas” burger.

Tot op heden zijn sommigen van ons gevangenen van deze slechte gedachtegang, alsof ze nooit de leiding van de profeet (Allah’s vrede en zegen zij met hem) gehoord hebben, of voordeel hebben opgedaan uit de openbaring die aan ons is neergezonden door Allah (de Verhevene). Zulke mensen gaan nog steeds gebukt onder de erfenis van de pre-Islamitische tijd der onwetendheid (djaahilieyyah), ondanks het feit dat er in onze huidige tijd vele spandoeken worden opgeheven, zoals die van de mensenrechten, vrouwenrechten, sociale gerechtigheid en gelijkheid. Het is zo kwalijk dat sommigen van ons op deze termen en concepten neerkijken met verbijstering en achterdocht. 

Dit is ondanks het feit dat de garantie voor de rechten van de mens (in de Islaam), die aan de kern van ons geloof ligt, verhevener en edeler is dan al het andere dat ooit in enige mensenrechtenverklaring waar dan ook in de wereld is bepaald. Dit is even waar vandaag de dag, als dat dat in het verleden was.

Het probleem hier met betrekking tot de kwestie van vrouwen – en dan met name van de jonge vrouwen – is het resultaat van het samenkomen van de ideeën van de nieuwe onwetendheid met die van de periode van onwetendheid van vroeger. Ten eerste komen sommige mensen met allerlei soorten vooroordelen tegen vrouwen, zoals het idee dat vrouwen inherent verraderlijk zijn. Dan heb je ook nog het feit dat de geboorte van een dochter in sommige culturen wordt ontvangen met een gevoel van schande en wordt beschouwd als een slecht voorteken. Ten derde is men in sommige kringen nog steeds van mening dat vrouwen geen recht hebben om hun eigen mening te hebben of hun eigen besluiten te nemen. 

Er bestaat een gezegde dat zegt: “Raadpleeg hen, maar let niet op wat ze zeggen.” Sommige mensen kunnen zelfs het idee in hun hoofd ontwikkeld hebben dat deze flagrante leugen een uitspraak is van onze profeet (Allah’s vrede en zegen zij met hem)!

Dan bestaat er ook nog het denkbeeld dat de plaats van de vrouw de keuken is. Hierover bestaat ook een dubieus gezegde: “Als een vrouw ooit Mars zou bereiken, zou ze nog steeds in de keuken terechtkomen.”

Deze begrippen stammen uit de heidense Arabische cultuur van de tijden der onwetendheid, ook al komen ze nog steeds veel voor. Deze denkbeelden zijn strijdig met de Islaam. Ze behoren niet tot de leerstellingen van onze profeet (Allah’s vrede en zegen zij met hem).

Allah (de Verhevene) zegt: “En hun Heer heeft hun (smeekbede) verhoord, (zeggend:) “Voorwaar, Ik doe het werk van de werkenden van jullie niet verloren gaan, of het nu man of vrouw is, jullie komen uit elkaar voort…” Soerat Aal ‘Imraan (3), aayah 195.

En Allah (de Verhevene) zegt ook: “Voorwaar, de mannen die zich hebben overgegeven (aan Allah) en de vrouwen die zich hebben overgegeven, en de gelovige mannen en de gelovige vrouwen, en de gehoorzame mannen en de gehoorzame vrouwen, en de waarachtige mannen en de waarachtige vrouwen, en de geduldige mannen en de geduldige vrouwen, en de ootmoedige mannen en de ootmoedige vrouwen, en de aalmoezen gevende mannen en de aalmoezen gevende vrouwen, en de vastende mannen en de vastende vrouwen, en de mannen die over hun kuisheid waken en de vrouwen die (daarover) waken, en de mannen die Allah veelvuldig gedenken en de vrouwen die gedenken: Allah heeft voor hen een vergeving voorbereid en een geweldige beloning.” Soerat Al-Ah’zaab (33), aayah 35.

We kunnen o.a. in deze aayaat (verzen) zien hoe Allah (de Verhevene) melding maakt van vrouwen naast de mannen, op voet van gelijkheid met elkaar.

Veel van onze dochters voelen zich bedrogen en boos vanwege de ongelijke behandeling die aan hen wordt gegeven in vergelijking met hun broers. Wanneer de broer van een meisje met goede cijfers van school thuiskomt, is iedereen blij, wordt hij gefeliciteerd en beloond met geschenken, zelfs als zijn cijfers helemaal niet zo goed waren. Maar wanneer zij thuiskomt met haar diploma na het behalen van de hoogste academische onderscheidingen, wordt er tegen haar gezegd: “Dat is niet belangrijk…wat heb jij daar aan?” Voorvallen zoals deze zijn alledaags.

Vanwege zulke voorvallen wordt het klimaat zodanig dat het bijdraagt aan de oproep tot verwestering, wat door veel jonge vrouwen wordt gezien als een bron van redding van de onderdrukking van de samenlevingen waarin zij leven. Ik luisterde naar een toespraak die in Egypte werd gegeven door een activiste voor de bevrijding van de vrouw. Zij sprak over dergelijke zaken. Haar houding was een reactie op de gebruiken en omstandigheden die in haar samenleving bestaan en die niks te maken hebben met de Islaam, maar die eerder de erfenis zijn van de eerdere tijden van onwetendheid.

Een vrouw heeft er net als een man behoefte aan dat haar belang wordt erkend, haar grieven worden gehoord en haar aspiraties worden vervuld. Als deze behoeftes van haar niet worden vervuld in haar familie en op school, zal ze manieren vinden om ze elders te vervullen. De media van vandaag de dag geeft haar allerlei lessen op dit gebied.

De psychologie leert ons dat je door naar anderen te luisteren, je hen niet noodzakelijkerwijs zult kunnen overtuigen of op andere gedachten zult kunnen brengen, maar dat je hen wel meer bemind maakt bij jou en hen welwillender zult maken. Eén van de voornaamste eigenschappen van belangrijke en invloedrijke mensen is hun bekwaamheid om naar anderen te luisteren en hen de gepaste eerbied te tonen.

Een delegatie van de polytheïsten van Mekka kwam eens naar de profeet (Allah’s vrede en zegen zij met hem) om bezwaar tegen hem te maken. Zij spraken languit, totdat zij niets meer te zeggen hadden. Pas toen begon de profeet (de Verhevene) te spreken en vroeg: “Zijn jullie klaar?” Toen zij hem vertelden dat zij inderdaad uitgesproken waren, begon hij voor hen wat woorden uit de Qor-aan te reciteren. 

Het kan zijn dat de persoon die tegen jou spreekt in zijn hart voelt dat hem onrecht is aangedaan, of dat hem zijn rechten zijn ontnomen. Het kan zijn dat hij een mening heeft waar hij hartstochtelijk van houdt en die hij aan jou wenst over te brengen. Jij dient hem een geschikt afvoerkanaal te bieden om zijn grieven kwijt te kunnen. Als jij niet goed naar hem luistert, zullen zijn grieven veranderen in een overstroming, of kan dat in hem zelf vernietigende psychologische problemen veroorzaken.

De ervaring laat ons zien dat grote problemen waar wij mee te maken hebben als individuen, families en naties, begonnen als kleine problemen die niet op behoorlijke wijze erkend werden en aangepakt werden. Daarna groeiden ze, totdat zij een kritieke omvang bereikten, waarna ze explodeerden. Het verschaffen van gepaste erkenning is een veiligheidsklep voor zowel het individu alsook de maatschappij. Wanneer er zich een probleem voordoet dat druk begint uit te oefenen, vergeten veel mensen dat het mogelijk is dit in bedwang te houden, maar in plaats hiervan gooien zij zelfs meer olie op het vuur.

Het op doeltreffende wijze luisteren naar anderen vergt de beheersing van een aantal vaardigheden, welke we als volgt kunnen opsommen:

1. De eerste van deze vaardigheden houdt in dat men in staat is de ideeën samen te vatten die gedurende het gesprek zijn aangekaart. Na gehoord te hebben wat de andere partij te zeggen had en na je eigen zegje gedaan te hebben, ben je in staat om de materie samen te vatten, waarbij je op nauwgezette wijze de mening van de ander uiteenzet en de implicaties daarvan bespreekt, alsook je eigen argumenten. Dit toont de ander dat jij datgene wat hij zegt belangrijk vindt, en dat je goed begrepen hebt wat hij te zeggen had. Op deze manier verzeker je hem ervan dat je geen woorden in zijn mond legt of zijn ideeën verkeerd begrijpt. Hij weet dat jij aandachtig naar hem luistert. 

Veel te vaak geven we anderen niet de kans om te spreken. En wanneer ze wel spreken zijn we ofwel niet in staat om hun standpunt te begrijpen, ofwel niet in staat om hen ervan te overtuigen dat we hen inderdaad begrepen hebben.

2. De tweede vaardigheid die we dienen te beheersen, is dat we in staat zijn ons te verplaatsen in het wereldbeeld van diegenen naar wie we luisteren en met wie we spreken. Wanneer we luisteren naar twee mensen die een discussie voeren, kunnen we zien of hun relatie op gespannen voet staat, of dat er vriendschap en hartelijkheid tussen hen bestaat. Dit wordt aan ons getoond door middel van hun lichaamstaal, de manier waarop ze elkaar tegemoet treden en oogcontact maken, alsook hun handgebaren.

Een moeder is in staat een goede relatie met haar dochter te creëren door zichzelf te plaatsen op het niveau van haar dochter en door haarzelf uit te drukken met haar hart en lichaamstaal, zodat de dochter zich veilig en vol vertrouwen voelt. De moeder is in staat om antwoord te geven op de gevoelens en gevoeligheden van haar dochter en haar omstandigheden te waarderen. Op deze manier is het mogelijk voor de dochter om zelfverzekerd te worden en haar verlegenheid de baas te worden, zodat ze openlijk en openhartig kan spreken en haar zorgen openbaar kan maken. Dit zal echter alleen gebeuren wanneer ze ziet dat wat zij te zeggen heeft serieus wordt genomen.

Veel mensen zijn meer op zoek naar een sympathiek hart dat hun pijn voelt en waarin ze troost vinden, dan dat ze een oplossing voor hun problemen zoeken. Stel je voor dat je tegen iemand zit te praten en die persoon blijft maar naar zijn horloge kijken, zijn mobiele telefoon beantwoorden of door de krant bladeren. Of stel je voor dat hij plotseling over een onderwerp begint dat er totaal niets mee te maken heeft. Zou het voor jou dan echt iets uitgemaakt hebben dat hij de hele tijd naar jou keek terwijl jij sprak?

Als we onszelf willen plaatsen in de wereldvisie van onze dochters, betekent dit dat we in staat moeten zijn om in de geest van ons jonge meisje te toeven, en in haar hart, haar gevoelens en haar gevoeligheden. Het betekent voor haar dat we met haar zijn, en niet tegen haar.

3. De derde luistervaardigheid die we dienen te beheersen, is dat we in staat moeten zijn om de conversatie in die richting te leiden waarin we willen. Het kan zijn dat een meisje niet openlijk over alles kan spreken dat haar dwars zit, of het kan zijn dat ze niet weet hoe ze zichzelf moet uitdrukken over sommige kwesties. Het kan zijn dat ze verward raakt of iets per vergissing zegt. We moeten haar niet aan haar vergissing blijven vasthouden of haar op basis hiervan beoordelen. In plaats daarvan moeten we haar helpen om aan ons over te brengen wat ze probeert te vertellen. We moeten haar het gevoel geven dat de atmosfeer relaxed en normaal is.

Een moeder kan zien dat het van voordeel is om te spreken over haar eigen ervaringen toen zij nog jong was, en hoe zij veel van het zelfde meegemaakt heeft.

Het kan zijn dat het meisje over iets wil spreken dat haar dwars zit, maar niet in staat is om zichzelf ertoe te brengen alles te zeggen. Om deze reden kan het zijn dat een moeder de kwestie te lichtzinnig opvat, of dat ze het meisje ervan beschuldigt dat ze niet goed kan spreken, of dat ze haar stom of simpel noemt. Ik heb meisjes dingen horen zeggen als: “Niemand begrijpt ooit wat ik zeg.” Ze kan hiermee bedoelen dat er niemand in haar familie is die het eens is met wat zij wil. Het kan heel goed zijn dat haar familie hierin gelijk heeft. Het kan echter ook zo zijn dat ze bedoelt dat er niemand serieus aandacht schenkt aan wat zij te zeggen heeft, en dit is een ernstig probleem.

Maandblad, Wij Moslims, Jaargang 4, nr. 9.