Bibliotheek

De verklaring van onafhankelijkheid van de Verenigde Staten verklaart dat mensen het recht hebben op “leven, vrijheid en het streven naar geluk.” De rechten op leven en vrijheid zijn gemakkelijk te begrijpen. 

Maar wat betekent ‘het streven naar geluk’? 

De Islamitische overlevering biedt vele vruchtbare bijdragen aan de bespreking van geluk en hoe men dit het beste kan nastreven. 

Dit artikel oppert een eigentijds onderzoek van een oud wetenschappelijk werk dat een Islamitische beschouwing van geluk en de voorwaarden en middelen daarvoor behandelt. De verhandeling is gebaseerd op een verkorte vertaling van een originele verhandeling met als titel: “Nuttige middelen voor een gelukkig leven,” door Sheikh ‘Abdoer Rah’maan as-Sa’di e(overleden in 1956 n.C./1376 AH), die zijn gehele leven gespendeerd heeft aan het leren en onderwijzen van de Islaam in ‘Oenaiza in Saoedi-Arabië. 

Een gelukkig leven is ongetwijfeld het eerste doel van elk mens, hoewel mensen van mening verschillen over wat geluk nou eigenlijk inhoudt.

Sommigen veronderstellen dat het gevonden kan worden in het verzamelen van rijkdom, anderen denken dat het gevonden kan worden in het hebben van een goede gezondheid, veiligheid en stabiliteit, anderen in het genoegen van een grote woning, goed voedsel en een plezierige echtgenote, anderen denken het te vinden in het verkrijgen van wettelijke voorziening en weer anderen in oprecht geloof en het verrichten van goede daden. 

In werkelijkheid vormen al deze dingen een bijdrage aan geluk, welke uit twee soorten bestaat: het tijdelijke wereldse geluk dat beperkt is tot de levensduur van een persoon, en het eeuwigdurende geluk in het Hiernamaals. 

Het is geen geheim dat geluk in dit leven verworven kan worden wanneer men zichzelf inspant voor het Hiernamaals, en dat volledig geluk in deze wereld en de volgende bereid is voor de gelovigen die werken zodat ze door Allah geaccepteerd zullen worden, zoals Hij in de Qor-aan bevestigt. In deze bewoordingen somt Sheikh as-Sa’die de basisopvatting op van “het streven naar geluk” in de Islaam. Het sleutelidee is dat geluk niet iets is wat ‘daarginds’ is en waar je achteraan gaat en maar blijft achtervolgen, maar waar je nooit zult aankomen, zoals een ezel die een wortel achterna rent terwijl deze boven zijn hoofd hangt. Dat is de materialistische versie van het streven naar geluk. “Als ik maar deze baan, dat huis, deze auto, die aantrekkelijke persoon, dit product, die drug krijg…” 

De materialist geeft zich over aan een soort van shirk (afgoderij), hij aanbidt deze dingen alsof het goden zijn, gelovend dat zijn geluk slechts verzekerd zal zijn wanneer hij één of meer van deze zaken verwerft. En wanneer hij er één heeft, en het faalt in het verschaffen van voldoening, dan begeeft hij zich naar de volgende, welke uiteindelijk ook blijkt te falen in het verschaffen van voldoening, en wat slechts leidt naar nog meer vruchteloos streven. Drugsverslaving, vrije seksuele omgang en buitensporig materialisme zijn allemaal symptomen van deze vernietigende benadering tot het streven naar geluk.

De Islaam leert ons dat geluk ontstaat door het juiste soort van streven: zichzelf inspannen omwille van het Hiernamaals, en werken voor onderwerping aan Allah en voor Zijn acceptatie. De vreugde die hierbij verworven wordt, is niet iets wat zich zomaar ergens bevindt wat nagestreefd dient te worden, maar het bevindt zich in het hart van de gelovige: gemoedsrust, tevredenheid en de verwijdering van zorgen en verdriet is iets wat door iedereen wordt gezocht, aangezien dit hetgeen is wat een goed leven bevat en plezier en geluk teweegbrengt. 

Voor zo’n doel gebruiken mensen verschillende middelen van zowel fysieke als mentale aard. De gelovigen maken het beste gebruik van deze middelen, terwijl anderen, hoewel zij zich bewust zouden kunnen zijn van hun verlangens, de betere en meer voortdurende aspecten onvermijdelijk missen. Terwijl ongelovigen tijdelijke voldoening verwerven door het behalen van hun doelen, is zulke voldoening oppervlakkiger en minder lang van aard dan hetgeen wat door de gelovigen verkregen wordt. Uiteindelijk zal alleen de gemoedsrust van de gelovige blijven bestaan, aangezien elk van ons er zeker van is dat hij de dingen van de doenya (deze tijdelijke wereld) vroeg of laat zal verliezen. Degenen die geprobeerd hebben om geluk te vinden in deze zaken alleen zullen er getuige van zijn dat elke voldoening die zij verworven hebben zal vergaan wanneer zij deze wereld verlaten. Allah (de Verhevene) geeft een duidelijke waarschuwing in de Qor-aan: “ jullie gaan op in de wedijver om meer. Totdat jullie in de graven terechtkomen.” Soerat At-Takathoer (102), aayah 1-2.

De ongelovigen leven en sterven zonder een diepzinnige en voortdurende gemoedsrust, en daarom kunnen zij nooit werkelijk genieten van de goede dingen waarmee zij gezegend zijn. De alcoholist en dichter uit Wales, Dylan Thomas, schreef: “Woede, woede tegen het sterven van het licht.” 

Deze regel wordt vaak met bewondering geciteerd door degenen die de overmoed oproepen om hun angst voor de dood van zich af te wenden. Maar degene die in een eeuwigdurende staat van woede leeft, zal geen voldoening in dit leven vinden, en degene die in zo’n staat sterft zal onwaarschijnlijk het Paradijs in het volgende (leven) aantreffen. In tegenstelling tot boze verwerping is volledige acceptatie van de Wil van Allah (de Verhevene) en het pad naar geluk en het Paradijs. De meest fundamentele oorzaken van geluk zijn geloof en oprechte daden. Allah de Verhevene verklaarde in de Qor-aan: “Wie het goede doet, man of vrouw, en hij gelooft: voorwaar, aan hem geven Wij een goed leven. En Wij zullen hen zeker belonen met hun beloning, volgens het beste van wat zij plachten te doen.” Soerat An-Nah’l (16), aayah 97.

Dit is een belofte aan degenen die geloof met goede daden combineren, een belofte van een goed leven op aarde en een goede beloning in dit leven evenals het eeuwige leven dat zal volgen. De reden is duidelijk, aangezien gelovigen met waar geloof die oprechte daden verrichten, die harten verbeteren en zeden corrigeren, die het leven van deze wereld en het Hiernamaals goed maken, principes hebben waarmee zij alle toestanden doorstaan zoals zorgen en verdriet, evenals toestanden van plezier en vermaak. Zij accepteren wat genoeglijk is met dankbaarheid, en maken er op een nuttige wijze gebruik van, en het verschaft hen plezier, zegen en beloning, vruchten die het eerste plezier van bezit en verworvenheid ver overtreffen. En zij treden zaken tegemoet die gevreesd worden en waar men een hekel aan heeft, door het te bestrijden en de schade ervan zo veel mogelijk te verminderen, en met geduld verdragen zij hetgeen wat niet vermijdelijk is. Zij verwerven hierdoor kracht en een waardevolle ervaring, terwijl de verwachting van beloning veel van de kwelling wegwist met hoop en optimisme. Dit alles was samengevat door de profeet (Allah’s vrede en zegen zij met hem) gezegd heeft: “Wonderbaarlijk is de zaak van de gelovige, in al zijn zaken zit goeds. Wanneer hij getroffen wordt door iets wat plezierig is, is hij dankbaar en dat is goed voor hem, en wanneer hij getroffen wordt door tegenspoed is hij geduldig en dat is goed voor hem.” En dit geldt voor niemand anders dan voor een gelovige.” Overgeleverd door Moeslim.

De profeet (Allah’s vrede en zegen zij met hem) informeerde zijn Oemmah (gemeenschap) dat de gelovige in elke situatie de vruchten van zijn daden zal rapen, en de consequentie ervan is altijd goed. De gelovige die aan hardheid lijdt weet dat zijn situatie deel is van een groot doel dat het besef (gevoel) op een hoger niveau brengt; het is de Wil van Allah, het maakt niet uit hoe ondoorgrondelijk het is. Zonder deze kennis zal doelloosheid zijn lijden verergeren. Wetende wat Allah (de Verhevene) van hem wil - geduldig en onvermoeid streven naar het goede - volhard hij, ervan overtuigd zijnde dat hij voor de goede daden die hij verricht, beloond zal worden. 

Soms treft men twee mensen aan die blootgesteld worden aan voordelen of schade, terwijl hun reacties hierbij zeer verschillend zijn. Maar dit komt door het verschil in hun geloof en oprechtheid. De één brengt zijn ervaringen met dankbaarheid of geduld door en verkrijgt daardoor tevredenheid en verwijdering van zorgen, verdriet en depressie. De ander ontvangt zijn zegen van Allah (de Verhevene) met gulzigheid, tirannie en arrogantie, waardoor zijn zeden bedorven worden. Hij neemt deze gunsten als een dier, roofzuchtig in zijn bezit, maar toch komt zijn hart niet tot rust. Hij vreest namelijk dat hij hetgeen hij bezit zal verliezen of dat het van hem afgepakt zal worden. Hij snakt naar meer en heeft nooit genoeg. Hij ondergaat beproevingen met stress, paniek of woede, hetgeen ervoor zorgt dat zijn leven ellendig en bedorven is met spanning en nervositeit, misschien wel tot het uiterste van ziekte, omdat hij geen compensatie verwacht en dus heeft hij ook geen geduld die hem staande kan houden. Doordat de ongelovige geen compensatie voor zijn daden verwacht, wordt hij in een wereld gebracht dat geregeerd wordt door morele toevalligheden. Vooralsnog hebben ze allemaal een fitrah, een natuurlijke aanleg welke de kennis van wereldse rechtvaardigheid bevat. Helaas is het tegenwoordig maar al te gemakkelijk om te vergeten en af te drijven naar onachtzaamheid. Diep van binnen weten wij dat wij op de een of andere wijze toch beloond zullen worden voor het doen wat goed is, en dat we zullen eindigen als verliezers als we hetgeen doen wat slecht is. Maar zonder duidelijke religieuze leiding drijven we gemakkelijk af naar dwaling. Een populaire bumpersticker adviseert ons: “Praktiseer toevalligheid, zinloze daden van goedheid en schoonheid.” Deze bumpersticker is pienter en heeft zijn hart op zijn juiste plaats. Maar het is een symptoom van een zieke maatschappij, een maatschappij dat sterk in nood is aan Allah’s leiding. “Toevalligheid, zinloze daden van goedheid” is een karikatuur in de krantenkoppen cliché. 

Misschien is de reden waarom er zo veel geweld en brutaliteit heerst, het heersende geloof dat het leven toevallig en zinloos is, in plaats van het prachtige doel van Allah (de Verhevene). Die aardige persoon in de VW Jetta zou niet volledig kunnen begrijpen dat het geloven in toeval en zinloosheid een deel vormt van het probleem. Verstoord door al het geweld om haar heen en geleid door de zwakke, verwarde stem van haar door God geschonken fitrah, voelt zij dat daden van goedheid en schoonheid - waarvan haar fitrah weet dat ze goed zijn - slechts “toevallig en zinloos” kunnen zijn. Zo’n geloof leidt tot wanhoop, het tegengestelde van geluk. Geloof in Allah’s Rechtvaardigheid, welke de daden van goedheid en schoonheid beloont, en onrechtvaardig geweld en brutaliteit bestraft, is de weg tot geluk.

1. De gelovige zal, wanneer hij beproefd wordt door ziekte of armoede of enige andere beproeving, kalm zijn vanwege zijn geloof en overtuiging dat dit hetgeen is wat Allah (de Verhevene) voor hem bepaald heeft. Zijn hart zal niet begeren wat anderen hebben en wat hij niet wettig kan verkrijgen. Hij zal slechts kijken naar degenen die het minder dan hem hebben en niet naar degenen die het beter hebben. Hij zou zelfs gelukkiger kunnen zijn dan degene die alles in deze wereld heeft, maar vooralsnog niet tevreden is.

In tegenstelling hiertoe, zal degene die niet volgens geloof handelt diep ongelukkig zijn wanneer hij beproefd wordt met tegenspoed. Bovendien zal de ware gelovige in tijden van vrees en hardheid met een sterk hart getroffen worden, zelfverzekerd, effectief in het plannen en in het omgaan met al hetgeen hem overkomt, of dit nou gebeurt met zijn gedachten, woorden of daden. De ongelovige staat op de tegengestelde manier sterk. Zijn innerlijke gereserveerdheid is van streek, zijn zenuwen worden gespannen en zijn gedachten raken verward. Zulke mensen die niet gewend zijn aan geduld en zelfbedwang, leiden vaak aan zenuwinzinkingen wanneer zij geconfronteerd worden met situaties van extreme pijn of verdriet. Het is waar dat zowel de rechtschapen als de verdorven persoon, de gelovige als de ongelovige, een niveau van zelfvertrouwen en moed kunnen verkrijgen door middel van training. Echter, de gelovige, onderscheiden door een sterk geloof en vertrouwen in Allah, is ten aanzien hiervan superieur. Zoals Allah (de Verhevene) in de Qor-aan zegt: “…Wanneer jullie pijn lijden dan, voorwaar, zij lijden pijn zoals jullie pijn lijden. En jullie hopen op (dat) van Allah waarop zij niet hopen.” Soerat An-Nisaa-e (4), aayah 104.

Zij krijgen hulp en steun van Allah (de Verhevene) waardoor hun angst verdwijnt. Zoals Hij, de Verhevene zegt: “En wees geduldig, voorwaar, Allah is met de geduldigen.” Soerat Al-Anfaal (8), aayah 46.

Terwijl al onze profeten (vrede zij met hen) dezelfde boodschap van geduld en vertrouwen in Allah (de Verhevene) gebracht hebben, heeft de Islaam dit het duidelijkst bewaard. Vergelijk bijvoorbeeld het verhaal van Ayyoeb (profeet Job) (vrede zij met hem) in de Qor-aan met de versie in de Thora. Het verhaal in de Thora focust zich op het vreselijke lijden van Ayyoeb (vrede zij met hem). Het trekt zelfs impliciet God in twijfel Die het zou toestaan om een onschuldige gelovige gekweld te laten worden door de shaytaan (satan), simpelweg om een weddenschap te winnen! (De Thora, zoals deze vandaag bestaat, schildert God vaak af in een ongeflatteerd en menselijk licht, ze zien hem als een wraakzuchtig en jaloerse aartsvader. Verheven is Allah boven wat ze Hem toeschrijven!) 

De Qor-aan, die er vanuit gaat dat zijn toehoorders van Ayyoeb (vrede zij met hem) weten van de Thora, corrigeert het joodse verhaal door te weigeren om zich in Ayyoeb’s lijden te wentelen, en door de ware kwestie van het verhaal te benadrukken - dat Ayyoeb (vrede zij met hem) beloond werd door de Ene Oneindige Rechtvaardige God, Allah. Het verhaal van Ayyoeb (vrede zij met hem), zoals de Qor-aan het ons toont, is een verhaal van triomf en niet van kwelling. Net zoals zoveel van de Qor-aan is dit verhaal een bevestiging van de Rechtvaardigheid van Allah de Verhevene, en een les in geduld. Door de eeuwen heen zijn de moslimgelovigen bekend geworden vanwege hun geduld en kalmheid, hun uitstraling van diepe innerlijke rust, en deze kwaliteit is gedeeltelijk verantwoordelijk voor de voortdurende verspreiding van de Islaam. 

2. Tot de middelen die zorgen en angst verwijderen, behoort vriendelijkheid tegenover de mensen en het vertonen van bezorgdheid om hen. Dit geldt voor zowel de religieuze als de niet-religieuze persoon, hoewel de gelovige grotere voordelen voor zijn inspanningen oogst die afkomstig zijn van oprechtheid en het zoeken naar goedkeuring van Allah (de Verhevene). Daarom maakt Allah het makkelijker voor hem, en informeert hem dat hij veel meer zal verwerven dan hetgeen hij aan tijd, inspanning en rijkdom besteed heeft: “Er is geen goed in veel van hun heimelijke gesprekken, behalve wie aanmaant tot liefdadigheid of wijsheid of verzoening tussen de mensen, en wie dat doet om het welbehagen van Allah te bereiken: Wij zullen hem een geweldige beloning geven.” Soerat An-Nisaa-e (4), aayah 114.

Goedheid brengt dus het goede en het verwijdert het kwaad, en tot de beloningen die door de gelovige verkregen worden, behoort de verwijdering van last, zorgen, depressie en verdriet. Een wijze waarop het goed doen en vriendelijk zijn tegenover anderen ons geluk verschaft, is dat het helpt om onze eigen problemen in perspectief te houden. 

3. En tot de middelen om spanning, bezorgdheid en het geheel vervuld zijn met alledaagse zaken van ons af te wenden, is door onszelf te bezigen met werk of het verkrijgen van kennis. Het zal er niet alleen voor zorgen dat de gedachten afgeleid worden van de problemen, maar het zal ook plezier en vermeerderde energie en enthousiasme met zich meebrengen. Dit geldt eveneens voor alle mensen, maar alweer heeft de gelovige een bevoordeling. Aangezien hij de intentie heeft om zijn inspanningen acceptabel voor Allah (de Verhevene) te maken, wordt deze inspanning omgezet in een daad van aanbidding en wordt hij hiervoor beloond. Men dient een soort werk of studie te zoeken die hem pleziert, want het zal waarschijnlijker zijn dat hierdoor het gewenste resultaat behaald wordt. Hier verschilt alweer het Islamitische streven naar geluk van het materialistische streven. Een gelovige die zijn inspanningen besteedt aan werk of leren, verkrijgt een beloning ‘hierin’ (tevredenheid bij het dienen van Allah) evenals ‘daarbuiten’ (geld of een rang dat geld zal opleveren). Een welbekend voorbeeld is Malcolm X. Voordat hij moslim werd, leidde Malcolm’s streven naar geluk naar een neerwaartse spiraal aangezien hij achter geld, drugs en vrouwen aanzat en achter een leven van fysiek plezier zonder verantwoordelijkheid. De Islaam, zelfs in de imperfecte vorm waarin hij het uiteindelijk aantrof- stimuleerde zijn verlangen om te leren en te werken voor de zaak van Allah. Hij haalde hele bibliotheken leeg in zijn streven om te leren en nam een vereist werkprogramma. Uiteindelijk werd hij een geleerde en beschaafde man, en door zijn eigen inspanningen evenals de gunst van Allah (de Verhevene) bereikte hij een nauwkeurig begrip van de Islaam, en een soort van wijsheid, geluk en innerlijke kracht en rust. (Malcolm X (1925–1965) was als kind getuige van het in brand steken van zijn ouderlijke woning door leden van de christelijke racistische sekte van de Ku Klux Klan. Sindsdien koesterde hij een felle haat tegen de blanken. In 1952 trad hij toe tot de Nation of Islam, ook wel bekend als de Black Muslims, een religieuze en politieke sekte, die de suprematie van de negers predikte. De leer en riten van die sekte beïnvloedden hem zodanig, dat hij zijn vroegere levenswijze opgaf en welhaast een asceet werd. Malcolm X leidde de Black Muslims tot 1963, toen hij zijn functie moest neerleggen in verband met zijn negatieve uitlatingen over de vermoorde president Kennedy. Daarna brak hij met de Black Muslims en stichtte de Organisatie voor Afro-Amerikaanse eenheid. De H’adj naar Mekkah deed zijn haat jegens de blanken omslaan in verzoening.)

4. Een andere methode is je gedachten concentreren op de belangrijke zaken van het heden en geen zorgen te maken over de toekomst of het verleden betreuren. De profeet (Allah’s vrede en zegen zij met hem) was gewoon zijn toevlucht tot Allah te zoeken tegen zorgen en verdriet, zoals is overgeleverd in een h’adieth van Al-Boekhaarie en Moeslim. Een persoon dient zijn best te doen om zijn verplichtingen na te komen van elke dag wanneer deze aanbreekt, en dit zal hem in staat stellen om zijn taken te voltooien en ze niet uit te stellen totdat ze een last worden. Toen de profeet (Allah’s vrede en zegen zij met hem) smeekbede verrichtte of zijn Oemmah hiertoe aanspoorde, de hulp en zegeningen van Allah zoekend, moedigde hij ook aan tot het verrichten van inspanningen om hetgeen wat aan Hem gevraagd was te verkrijgen. Smeekbede en hard werk gaan hand in hand. De dienaar van Allah dient zijn uiterste inspanningen te gebruiken voor alles wat hem in deze wereld en in het volgende voordeel verschaft, terwijl hij zijn Heer vraagt om hem succes te verschaffen om hetgeen te bereiken wat hij wenst. 

De boodschapper van Allah (Allah’s vrede en zegen zij met hem) zei:  “Streef naar hetgeen jou voordeel brengt, zoek de hulp van Allah en geef niet op. Wanneer jou iets overkomt, zeg dan niet, “als ik dit en dit gedaan had,” maar zeg, “Dit is wat Allah bepaald heeft en Hij doet wat Hij wil.” Want ‘als’ is het werk van de satan.” Overgeleverd door Moeslim.

Hier noemt de profeet (Allah’s vrede en zegen zij met hem) twee gescheiden kwesties: hetgeen wat een persoon volledig of gedeeltelijk zou kunnen beïnvloeden door inspanningen en smeekbede te verrichten, en hetgeen wat niet in zijn handen ligt en buiten zijn macht ligt. Ongetwijfeld zal het accepteren van het laatstgenoemde met Allah’s Wil de ziel kalmeren en geruststellen.  Door de huidige realiteit die Allah (de Verhevene) ons gegeven heeft om te omhelzen en zich hieraan over te geven, verwijderen wij wanhopige twijfels en nutteloze tweede en derde gedachtes van onze zielen, plukken wij een oogst van energie die ons toestaat om de tegenwoordige omstandigheden aan te kunnen, hoe moeilijk deze ook mogen zijn. Dit is een betekenis van Allah’s belofte, dat Hij geen enkele ziel boven zijn vermogen belast. 

Allah (de Verhevene) heeft mij hier meerdere malen aan herinnerd. Eens, als een jonge man die in Mexico reisde, raakte ik verdwaald in de wildernis op de bodem van de Copper Canyon, de diepste bergkloof in Noord Amerika. Ik begon razend te zoeken naar de groep mensen met wie ik was, ik rende heen en weer, schreeuwde, ik stormde af op een spleet of ravijn, alleen trof ik de weg verhinderd door een onbegaanbare rotswand, vervolgens draaide ik me om en probeerde ik onsuccesvol mijn stappen weer na te speuren. Nadat ik me heel erg lang op deze manier gedroeg, ging ik uiteindelijk uitgeput zitten. Hoewel ik toen nog niet wist hoe ik doe’aa-e moest maken, verrichtte iets diep in mijzelf een gebed om leiding. Plotseling realiseerde ik me dat al het zinloos rennen- wensend dat ik niet verdwaald was en ik berispte mezelf voor het verliezen van het contact met de anderen en het nemen van de verkeerde weg -iets nietigs was, een soort van illusie, een verwerping van de realiteit. Mijn huidige realiteit was simpel. Hier was ik dan. Ik was verdwaald. Ik accepteerde die realiteit, accepteerde al het bestaan, ik accepteerde een geloof in iets…kalm stond ik op en liep ik totdat ik de plaats zag waar ik de verkeerde weg in sloeg. Daar koos ik de juiste weg, en ik vond mijn eigen uitweg van de Copper Canyon. Wanneer ik hiernaar terugkijk, zie ik dat Allah (de Verhevene) mij deze ervaring als een les gegeven heeft, een soort van aankondiging van mijn daaruit volgende toetreding tot de Islaam. 

5. Tot de grootste oorzaken van tevredenheid en geruststelling is de voortdurende gedachtenis aan Allah, Die gezegd heeft: “Weet: door het gedenken van Allah komen de harten tot rust.” Soerat Ar-Ra’d (13), aayah 28.

Het effect is krachtig voor deze bijzondere dienaren die weten dat er een beloning is in het gedenken en het smeken van hun Heer. Bovendien is het zo dat wanneer men de ontelbare gunsten van Allah noemt, zowel de zichtbare als de onzichtbare, dan zullen de zorgen en depressie verminderen en het zal aanmoedigen tot dankbaarheid, al zou een persoon beproevingen en moeilijkheden ondervinden. Want wanneer hij de ontelbare zegeningen die hij heeft, vergelijkt met zijn kwelling, dan zal hij beseffen dat het slechts iets kleins is in verhouding tot al het goede wat hij heeft. 

Wanneer een dienaar van Allah gekweld wordt en geduld en acceptatie heeft en onderwerping voor Allah’s lot heeft, dan zal de last verlicht worden en de bitterheid van het uithoudingsvermogen wordt vervangen door zoetheid voor het verwachten van zijn beloning. De profeet (Allah’s vrede en zegen zij met hem) heeft gezegd: “Kijk naar degenen die onder jou staan en kijk niet naar degenen boven jou, want het is dan waarschijnlijker dat je de gunsten van Allah op jou niet zult minachten.” Overgeleverd door Al-Boekhaarie en Moeslim.

Wanneer men dit in praktijk brengt, dan zal men zien dat hij het beter heeft dan vele anderen op het gebied van financiën, gezondheid en vele andere gebieden, en hij zal voldoening vinden en dankbaar worden. Hoe meer men nadenkt over de zichtbare en onzichtbare gunsten van Allah (de Verhevene), die Hij op hem heeft laten neerdalen, hoe meer hij zich realiseert wat hem zou kunnen overkomen aan pijn en kwelling ware het niet dat hij geniet van Allah's genade, en hoe meer hij zijn toestand zal waarderen. 

Het streven naar geluk zonder Allah, is het streven naar illusie. Het gedenken van Allah en Zijn gunsten behoedt ons voor de fout van het benijden van degenen die hetgeen schijnen te hebben wat wij missen. De Enige Die waarlijk alles heeft is Allah; degenen die de dingen van de doenya tijdelijk bezitten, en hun geluk door middel van deze dingen zoeken buiten Allah, men dient medelijden met hen te hebben, in plaats van jaloers te zijn.

6. Het is ook belangrijk dat we werken om de oorzaken van ellende te verminderen en de oorzaken van geluk te gebruiken. Dit wordt gedaan door een bewuste inspanning om ongeluk en onrecht in het verleden, dat niet hersteld kan worden, te vergeten. Want je hierover uitweiden is niet alleen nutteloos, maar ook schadelijk. In plaats daarvan dient men de tendens in zichzelf evenals de impuls om zich zorgen te maken over de toekomst te bestrijden. Zijn afhankelijkheid van en vertrouwen in Allah (de Verhevene), in plaats van Zijn dienaren, zal hem rust in zijn gedachtes en in zijn hart schenken. 

Een hulpmiddel hiervoor zijn de smeekbedes van de boodschapper van Allah (Allah’s vrede en zegen zij met hem), zoals: "O Allah, verbeter voor mij mijn religie die de leider voor mijn zaken is en verbeter voor mij mijn wereldse leven waarin zich mijn onderhoud bevindt; maak voor mij het Hiernamaals goed, waarnaar mijn terugkeer is, en maak voor mij het leven een toename in al hetgeen dat goed is..." Overgeleverd door Moeslim.

Hij (Allah’s vrede en zegen zij met hem) zei ook: "Allah, ik hoop op Uw genade, laat mij daarom niet aan mezelf over en ook niet voor een knipper met het oog. En verbeter voor mij al mijn zaken. Er is geen god behalve U." Overgeleverd door Aboe Daawoed.

Wanneer een dienaar een smeekbede verricht tot Allah (de Verhevene) voor het goede van zijn toekomst met een bewust hart en een zuivere intentie, en zijn best doet om dit ook te vervullen, dan zal Allah hem helpen om te verwezenlijken waarnaar hij streefde, hoopte en waarvoor hij werkte, en Hij zal hem tevredenheid schenken.

En voor de verwijdering van zorgen en verdriet onderwees de profeet (Allah’s vrede en zegen zij met hem) zijn metgezellen (moge Allah tevreden met hen zijn) om het volgende te zeggen: "O Allah, ik ben Uw dienaar, de zoon van Uw dienaar, van Uw dienares. Mijn lot is in Uw Handen. Uw oordeel over mij is zeker. Gerechtigheid over mij berust op Uw bevel. Ik vraag U bij elke Naam die U voor Uzelf hebt genomen, die U in Uw Boek hebt geopenbaard of die U aan een ieder onderwezen hebt of datgene wat U in de kennis van het onwaarneembare hebt gezet, om de Qor-aan de bron van mijn hart en het licht van mijn borst, de verlosser van mijn verdriet en hetgeen mijn wanhoop verwijdert (te laten zijn)." Overgeleverd door Ah'med.

7. Wanneer men geconfronteerd wordt met ongeluk en rampspoed, dan kan men het effect ervan verlichten door zichzelf voor te bereiden op het ergste resultaat, terwijl hij zijn uiterste best doet om hetgeen wat hij kan van de rampspoed tegen te werken. Zijn inspanningen en smeekbedes zullen zeker voordeel brengen en zijn zorgen verminderen. En tegelijkertijd zal hij niet verrast of geshockeerd worden als het resultaat minder is dan hij gehoopt had. Aldus zal hij rampspoeden niet als een slachtoffer tegemoet gaan, maar met een oplossing, zelfverzekerdheid en de kracht om het beste van de situatie te maken, vertrouwend op de steun van Allah (de Verhevene) door middel van de beproeving en zijn beloning die hij in dit leven zal verkrijgen. Het succes van deze methode is herhaaldelijk in gebeurtenissen van het werkelijke leven onderzocht.

8. Eén van de beste behandelingen voor nerveuze verwarringen en zelfs psychische stoornissen, is het versterken van het hart tegen het ten prooi vallen aan verbeelding en veronderstellingen, want dit ontwikkelt slechte gedachtes, woede, angst en obsessie. Een persoon die aan zulke emoties bezwijkt, ontwikkelt vaak mentale of fysieke ziekte en kan gemakkelijk door de shaytaan (satan) misleid worden tot zondige gedragingen. Hoe veel invloedrijke mensen zijn vervallen tot ziekte of krankzinnigheid vanwege ingebeelde angsten en obsessies die hun harten bederven.

Vertrouwen op Allah (de Verhevene) en gedachtenis aan Hem wenden het meeste wantrouwen en twijfels, die de gedachten binnen zouden kunnen dringen, af. De gezonde persoon is degene die altijd in een staat van djihaad (strijd) is tegen zijn eigen zwakheid en dus geeft Allah hem kracht en gezondheid. Allah de Verhevene zegt het volgende in de Qor-aan: "…en (voor) wie op Allah vertrouwt, is Hij voldoende…" Soerat at-Talaaq (65), aayah 3. 

Dit betekent dat Allah zal zorgen voor al zijn zorgen in zowel de religieuze als de wereldse zaken. Daarom zal degene die op Allah (de Verhevene) vertrouwt en gelooft in Zijn belofte niet bezwijken voor angst of in onzekerheden vervallen; zijn hart zal eerder sterk en standvastig worden.

9. Er is een h'adieth waaruit twee voordelen getrokken kunnen worden. De boodschapper van Allah (Allah’s vrede en zegen zij met hem) heeft gezegd: "Een gelovige dient zijn gelovige vrouw niet te haten wanneer hij iets in haar verafschuwt dan zal hij tevreden zijn met iets anders." Overgeleverd door Moeslim.

Het eerste voordeel betreft de leiding voor het omgaan met iemands vrouw, familielid, werknemer, en eigenlijk een ieder met wie hij een bepaalde relatie heeft. Het leert ons dat men zou kunnen verwachten dat hij in een andere persoon enige imperfectie of een karaktereigenschap zou kunnen zien die hij zou kunnen haten; wanneer hij dit dus ontdekt, dan dient hij zich eveneens de goede kwaliteiten te herinneren en alle algemene en specifieke voordelen van de relatie. Wanneer hij het gebrek vergelijkt met de vele voordelen en herroepingen, dat het zijn taak is om deze relatie/verwantschap in stand te houden door geduld en vergiffenis, zal hij rust en acceptatie vinden.

Het tweede voordeel ligt in het zuiveren van het karakter, het naleven van de rechten, het vervullen van de verplichtingen en het behouden van de goede gevoelens tussen de twee partijen. Een ieder die faalt om deze instructies van de profeet (Allah’s vrede en zegen zij met hem) in deze zaak uit te voeren, zal zeker negatieve resultaten opmerken: spanning, verlies van genegenheid, en misschien zelfs wrok dat zal leiden tot onachtzaamheid tegenover de rechten van anderen.

Veel energieke mensen zijn mentaal goed voorbereid op ziektes en moeilijkheden op grote schaal en ze kunnen ze het hoofd bieden met kalmte en geduld. Maar een kleiner probleem maakt hen gauw overstuur en zorgt voor stress. Sommigen laten het toe dat hun algemeen succesvolle leven overschaduwd wordt door stress over onbelangrijke zaken. Daarom dient men bereidt te zijn om ook de kleine irritaties met geduld en kalmte te accepteren en Allah's hulp hierin te vragen.

Ik kende ooit een niet-moslimstel dat tamelijk gelukkig leek en bij elkaar leek te passen. Ze hadden beide een aantal lastige persoonlijke karaktereigenschappen: hij kon hoogdravend zijn, bazig, ongevoelig en ongeduldig, terwijl zij zeurderig en zelfmedelijdend kon zijn. Maar deze karaktereigenschappen overheersten niet hun respectieve persoonlijkheden. Zijn hoogdravendheid en haast was gewoon de duistere kant van zijn tevredenheid en ambitieuze standvastigheid, terwijl haar zelfmedelijden slechts een gelegenheidsroest op haar warme, gevoelige en mensgeoriënteerde persoonlijkheid was. Helaas focusten zij zich te veel op elkaars fouten, vanwege een gebrek aan leiding; dit resulteerde in een vicieuze cirkel. Haar gejammer maakte hem steeds minder geduldig en zijn ongeduld gaf haar meer aanleiding om te gaan jammeren. Hun scheiding was wanordelijk en het ongeluk werd daarna nog jaren gedragen. 

Ik heb geen twijfel dat onder de 60% van de Amerikaanse huwelijken die in een echtscheiding eindigen, minstens de helft ervan gered hadden kunnen worden door het volgen van het advies van de profeet (Allah’s vrede en zegen zij met hem) en erkenning dat persoonlijkheidsfouten (hetgeen tegengesteld is aan morele fouten) vaak alleen de schaduwzijde zijn van een aantal positieve eigenschappen.

10. Wanneer iemand gekweld wordt door aanhouding van schade dat hem of degenen van wie hij houdt zou kunnen overkomen, dan zou hij dit in evenwicht kunnen brengen door te denken aan de grote mogelijkheid dat het niet zal gebeuren of minder zwaar zou kunnen zijn dan hij verwacht en het besluit aan Allah (de Verhevene) over te laten. Door een crisis te ondergaan voor het gebeurd, zal het slechts de pijn ervan verdubbelen, en Allah kan er hoe dan ook voor kiezen om het af te wenden. 

Verder dient men te weten dat wanneer men over hem praat of roddelt, dit hem niet kan deren tenzij hij het toestaat om zijn gedachten en emoties hiermee bezig te houden. In werkelijkheid schaadt het hen juist, aangezien zij hierdoor het vertrouwen van mensen in hen verminderen en zij de goede daden in hun weegschaal op de Dag des Oordeels verminderen. 

De toestand van iemands gedachten en hart kan een positief of negatief effect op iemands leven hebben. Wanneer zijn gedachten voordeel in zijn religie en in zijn wereldlijke zaken produceren, dan zal hij plezier en welzijn ervaren. Anderzijds zal hij het tegengestelde ervaren, wetend dat Allah nabij en waakzaam is en Hij verlicht elke last.

De moslimgelovige is waarlijk voor een groot deel gered van de zorgen, doordat hij de kennis bezit dat Allah (de Verhevene) nabij en Alwetend is. Zelfs in wereldlijke zaken, ontdekken leugenaars vaak dat het veel gemakkelijker zou zijn wanneer zij gewoon de waarheid zouden vertellen. 

Maar degenen die niet geloven denken dat zij iedereen voor de gek kunnen houden. Dit zorgt voor arrogantie, en de arrogante leugenaar werpt zichzelf steeds dieper en dieper in de val van zijn eigen leugens. Zich proberend te herinneren welke leugen hij vertelde, zodat hij zijn verhaal ‘betrouwbaar’ kan houden, leidt de arrogante leugenaar tot verwarring en wanhoop. En zo vervallen degenen die tegen Allah beramen tot verderf, want Allah is de Beste der Beramers.

De gelovige beraamt en roddelt niet, noch maakt hij zich zorgen over de beramingen en roddels van anderen. Hij is standvastig in de kennis dat Allah de waarheid weet, en van elke kleine vluchtige gedachte dat door zijn hoofd flitst en over elke daad wordt getuigd, en de diepste werkelijkheid ervan wordt genoteerd door Allah de Alwetende (al-'Aliem, al-Khabier) en de Alziende (al-Basier). Een ieder die dit weet,het zal hem niet alleen tegenhouden om Allah voor de gek te houden, hij zal echter ook stoppen om zichzelf voor de gek te houden. Verlost van de last van zelfbedrog, ontspant hij zich in de vreugde van innerlijke vrede.

11. Slechte gevoelens worden vermeden door de gelovige wanneer hij slechts waardering van Allah (de Verhevene) verwacht. Hij zal niet teleurgesteld, verdrietig of boos zijn wanneer mensen hem ondankbaar zijn of zijn vriendelijkheid niet waarderen, of wanneer zij zich opofferen voor hun voordeel, omdat hij zich direct met Allah bezighoudt en van Hem alleen de beloning verwacht. Aldus baat het hem niet dat de ontvanger van zijn goede daad hem prijst of dankt. Hij behoort tot de dienaren die gul zijn tegenover de armen en wiens gedachtes in de Qor-aan worden uitgedrukt: "(Zij zeiden:) "Wij voeden jullie slechts omwille van het welbehagen van Allah, wij verlangen van jullie geen beloning en geen dank." Soerat Al-Insaan (76), aayah 9.

En deze houding is zeer nuttig ten aanzien van het leven met familieleden en nabije verwantschappen. Want degene die anderen continu helpt en zich inspant voor hun voordeel, kan nooit voldoende compensatie in deze wereld krijgen, en wanneer men dit toch verwacht zal dit slechts leiden tot bitterheid.

Herinner jezelf eraan dat het slechts Allah is Die ons oprecht kan waarderen, want slechts Allah weet alles over ons. We zullen van Allah de beloning krijgen die we verdienen.

Voordat ik toetrad in de Islaam, was ik gewoon om rond te hangen met Boheemse schrijvers en dichters. Over je ongewaardeerd voelen gesproken! We besteedden grote hoeveelheden energie aan het schrijven van avant-garde fictie of gedichten die niemand wilde lezen, en dan zaten we maar wat terwijl we medelijden met onszelf hadden omdat we onerkende talenten waren. 

Waarom leefden wij in armoede terwijl wij veel slimmer waren dan anderen? Zelfs onze avant-garde talentgenoten waardeerden ons niet, omdat zij het te druk hadden met het zich bekommeren om hun eigen werk en het gebrek aan waardering toonde dit. Laster, roddel en klikken vormden deel van het verloop van onze kringen. 

De genezing voor deze ziekte is het dienen van anderen voordat je bij jezelf begint. En de Meest Verhevene die we moeten dienen  is Allah (de Verhevene). Daarna dienen we onze lotgenoten. Of we Allah nou dienen door het teweegbrengen van iets moois, of door het steunen en het verzorgen van onze familieleden en gemeenschap, we zullen gelukkiger zijn als we onze beloning van Allah alleen verwachten.

Ten slotte een gedachte van Sheikh as-Sa'die:

Houd je gedachte bij nuttige zaken en verricht werk om dit te vervullen. Word niet afgeleid door zaken die verdriet en zorgen veroorzaken. Maar concentreer je in plaats daarvan op de belangrijke zaken van het heden. Wanneer deze eenmaal afgehandeld zijn dan kun je hetgeen dat je volgt met kracht en optimisme het hoofd bieden, Inshaa-e Allaah. Er zijn vaak verschillende opties, kies dus wat op dat moment nodig is of het meest productief is. En wanneer men vrijwillig goede werken onderneemt, kies dan die waarbij je affiniteit hebt, zodat je niet verveelt of gefrustreerd raakt. Zoek hulp in het goed denken en de raadgeving van wijze gelovigen. Maak een voorzichtige studie van wat je wilt bereiken. En wanneer je zeker bent van het voordeel ervan en besloten hebt om over te gaan tot actie, vertrouw dan op Allah (de Verhevene), want Hij houdt van degenen die op Hem vertrouwen.

Het maandblad Wij Moslims, Jaargang 5, nr. 3